Stresi genel anlamda tanımlayacak olursak; Yetenek ve kişisel gücümüzle bulunduğumuz ortamın gereği olan şartların arasında uyumsuzluk durumlarına uyma çabası ile ortaya çıkan rahatsız edici duygusal durumdur. Bireyler bulundukları ortama uymak için bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde çaba sarf eder. Bu durum da strese neden olur. Stresi günlük yaşantımızın içinde, evde, okulda iş yerinde ve her ortamda yaşayabiliriz. Stresi hayatımızdan tamamen çıkarmak mümkün değildir. Çünkü insan psiko-sosyal bir varlıktır. Varlığını sürdürmek ve ihtiyaçlarını karşılamak için çevresiyle iletişim kurmak ve farklı ortamlara girmek zorundadır. Stresi ortadan kaldırmak insanlarla iletişim kurmamak, yeni deneyimler yaşamamak, üretmemek, faaliyette bulunmamak, risk almamak demektir. Yaşamın kendisi zaten her anıyla risk almak demektir. Bu nedenle önemli olan strese maruz kalmak değil stresli durumu yönetebilmek ve kontrol edebilmektir.Stres durumunda bedenimiz fiziksel, psikolojik ve davranış sal tepkiler verir.
Fiziksel tepkiler: Dolaşım sistemi, solunum sistemi, sindirim sistemi, üreme sistemi, endokrin sistemi, hareket sistemi ve tüm bedenimizin dış yüzeyini saran derimizde çeşitli hastalıklara neden olmaktadır.
Psikolojik tepkiler: Stresle beraber yaşanan özellikle öfke, kızgınlık ve karamsarlık duygularıdır. Bunların sonucunda en sık yaşanan psikolojik rahatsızlıklar endişe, depresyon, uykusuzluk ve yorgunluktur.
Davranış sal tepkiler: Stres durumunda kişi stres ile ya savaşır ya da kaçar.
Stres durumunda kişi pozitif bir davranış (başarabilirim, güçlüyüm, çözebilirim) diyebiliyorsa savaşmayı seçmiştir. Pozitif davranışın sonucunda kişi motivasyonu artmış, hayata daha çok bağlanmış, hayattan daha çok zevk alan, enerjisi yüksek, heyecan umut hisleri güçlenen, kendine güveni artan, hayata dair amaç ve hedefleri olan bir birey olur.
Stresten kaçan kişi ise pasif bir davranış içine girer. Yaşam heyecanı,kendine güveni azalır. Yetersizim, başaramam, zarar görürüm der ve ortamdan uzaklaşır. Başarısız veya silik bir kişilik sergiler.
Kontrol edebildiğimiz düzeyde yaşanılan stres hayatımızda motivasyonu başarıyı arttırıcı, kişiliğimizi geliştirici, pozitif durum yaratırken stresin çok yüksek derecede yaşanması ise vücudumuzda fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
Stresin Belirtileri:Öfke hali, bunalım veya aşırı heyecan, yüksek tansiyon, çarpıntı, Ağız ve boğaz kuruluğu, kararsızlık, saklanma kaçma ve ağlamaya eğilim, kendini işe verememek, uyumsuzluk, korku, duygusal gerginlik, titreme, bedensel tikler, irkilme, sinirsel kahkahalar, kekelemek ve konuşma güçlüğü, aşırı hareketlilik, terleme, sık idrara çıkma, mide bulantısı, boyun ve sırt ağrıları, iştahsızlık veya aşırı iştah.
Stresi Yönetme Yöntemleri: Strese sebep olan nedenlerle nasıl başa çıkabileceğimizi öğrenirsek stresin kalıcılığının önün geçmiş ve hastalıklara zemin hazırlamasını engellemiş oluruz.
–Bedenimizi sağlıklı ve zinde tutarak: Gevşeme teknikleri, sportif faaliyetler ve düzenli egzersizler, dengeli ve düzenli beslenme, nefes teknikleri, düzenli uyku ve molalar, oturuş ve duruşunuzun kontrolü, düzenli yürüyüşler yaparak bedenimizi güçlendirebiliriz.
–Zihinsel ve davranış sal yöntemler: Uyumsuzluk ve gerilime neden olacak faaliyetlerden uzak durmak, zihinsel düzenleme ve dönüşüm teknikleridir. Yaşamımızın ak, zihinsel düzenleme ve dönüşüm teknikleridir. Yaşamımızın her alanı ile ilgili zaman ve işlerimizi planlama, hedefler belirlemek, hedeflere ulaşmadaki davranışlarımızı değerlendirmek, bir şeye başlamadan önce yapılacaklar ve yapılmayacaklar listesi çıkarmak, düşünmeye zaman ayırmak, küçük notlar almak, sizi direkt ilgilendirmeyen konularla ilgili planınızın dışına çıkmamak, nelerle karşılaşabileceğinizi önceden tahmin etmek, en çok karşılaştığınız problemleri not almak, işlerinizin bölünmesine müsaade etmemek, boş zamanlarınızı ve tatillerinizi de planlamanıza dahil etmek, kendinize ödüller vermek, zamanınızı etkin ve verimli kullanarak başarınızı arttırmak. Kendinize güvenmek gerektiğinde Hayır kelimesini kullanmaktan ve destek istemekten çekinmemek, her ortamda kendiniz için rahat edebileceğiniz bir yer belirlemek gibi… Unutmayın durumun kendisi değil sizin duruma bakış açınız stres vericidir. Gerektiğinde bakış açınızı değiştirin.
-Ruhsal Yöntemler: Her insanın maddi ve manevi değerleri vardır. Bu değerlere bağlılık bireyin kişiliğini oluşturur. Bu değerlerden birinin kaybı veya kaybolma tehlikesi bireyde strese neden olur. Bireyin değerlerine bağlılık derecesine göre stresin boyutu değişebilir. Kanaat etme, sabretme, tahammül gösterme, çalışkanlık, dürüstlük, yardımseverlik gibi ahlaki tutum ve davranışlar stres yönetiminde olumlu sonuçlar verir kişilik gelişimini de destekler. Dini inanç inançlı bireyin ruhsal hayatını geliştirir stresli olaylar karşısında tahammül gücünü arttırır.
Stresi kontrol etmede temel olan kişilerin olayları algılaması, anlamlandırması, değerlendirmesi ve yönlendirmesidir. Bu stresin azalması ve çoğalmasında esas faktördür. Stresi kontrol edebilmek için önce kendimizi tanımamız ve anlamamız gerekmektedir. Hayatımızı daha güzel daha anlamlı hale nasıl getirebiliriz? Değiştirebileceğimiz veya değiştiremeyeceğimiz şeyler neler ve hayatımızı ne kadar etkiliyor? Tüm bunları değiştirmek için doğru olan zaman ve davranış biçimini belirleyebilmemiz ise sağlıklı bir beden ve sağlıklı düşünceyi gerektirmektedir.
Yüksek Hemşire Zeynep Demir
Son Yorumlar